Jęczmień jary

Odmiany jęczmienia jarego dzielą się na dwa typy: pastewne i browarne. Różnią się głównie zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe. Odmiany jęczmienia browarnego charakteryzują się niższym zapotrzebowaniem na azot, który odpowiada za zawartość białka w ziarnie. Mimo to różnica w jego zawartości pomiędzy odmianami jęczmienia browarnego i paszowego jest niewielka – wynosi 1–2%.

Przy wyborze odmiany jęczmienia jarego należy skupić się na kierunku użytkowania – wymagania odmian jęczmienia browarnego różnią się od tych przeznaczonych na paszę. Zawartość białka w jęczmieniu browarnym nie powinna przekraczać 11,5%. 

Istotna jest również odporność rośliny na suszę oraz odporność na choroby występujące w poprzednich latach.
Odpowiednio dobrana odmiana powinna być dostosowana do:

• warunków klimatyczno-glebowych,
• zasobności gleby w składniki pokarmowe,
• możliwej presji agrofagów.

Szeroki wybór odmian jęczmienia jarego od Limagrain umożliwia dobór odmiany idealnie dopasowanej do panujących warunków, o określonych cechach.

Ze względu na słabo rozwinięty system korzeniowy, wymagania glebowe jęczmienia jarego są wysokie. Dobór odpowiedniej odmiany jęczmienia jarego przy słabych glebach warunkuje wysoki plon i dobrą jakość ziarna. Dodatkowym wsparciem dla jęczmienia jarego jest zastosowanie właściwego przedplonu – dla odmian browarnych będzie to ziemniak i burak, a dla jęczmienia pastewnego dodatkowo rzepak i rośliny strączkowe.

Jęczmień wielorzędowy ma płodne wszystkie kłoski po obu stronach osadki, natomiast w dwurzędowym płodny jest tylko środkowy kłosek. W efekcie wielorzędowe odmiany jęczmienia jarego wyróżniają się wyższym plonem o drobniejszym ziarnie, a ziarno odmian dwurzędowych ma symetryczną i pękatą budowę.

Odmiany wielorzędowe uprawia się zazwyczaj na paszę, natomiast dwurzędowe mają większe znaczenie w przemyśle spożywczym i browarniczym.

Wymagania pokarmowe jęczmienia jarego są wysokie, co jest efektem słabo rozwiniętego systemu korzeniowego. W związku z tym materiał siewny jęczmienia jarego powinien wyróżniać się wysoką jakością, aby ograniczyć negatywne skutki cech rośliny. Rozwiązaniem jest wysiew kwalifikowanych nasion od sprawdzonego producenta.

Wysoki plon jęczmienia jarego zależy od wielu czynników. Najważniejszymi z nich jest dobór właściwej odmiany, odpowiednie warunki glebowe oraz terminowy siew.

W 2022 roku wzorzec plonowania jęczmienia jarego na przeciętnym poziomie agrotechniki w doświadczeniach COBORU wynosił 73,7 dt/ha i był wyższy niż w roku poprzednim (61,1 dt/ha).

Jęczmień jary ma duże możliwości krzewienia. Dzięki odpowiedniej wiedzy można osiągnąć wysokie plony dobrej jakości, co przekłada się na opłacalność uprawy.

Jęczmień jary wyróżnia się wysokim krzewieniem. W przypadku wcześniejszego siewu niższa temperatura przekłada się na szybszy wzrost korzeni, które mają istotny wpływ na odporność rośliny na suszę. Dodatkowo jęczmień jary charakteryzuje niski współczynnik transpiracji – ma najniższe wymagania wodne spośród wszystkich zbóż. Jest to zdecydowania najlepsza roślina do uprawy w suchych latach.

Jęczmień jary jest w Polsce uprawiany znacznie częściej niż jęczmień ozimy. Jest również drugą najczęściej uprawianą rośliną jarą. Jego okres wegetacji jest stosunkowo krótki i wynosi 203–204 dni. Zabiegi agrotechniczne przygotowujące stanowisko do siewu jęczmienia jarego należy zacząć już w zimie – od orki zimowej na ok. 25 cm. Aby ograniczyć parowanie gleby, wiosną warto wykonać włókowanie z bronowaniem.

Termin siewu jęczmienia jarego uzależniony jest od warunków pogodowych, zmiennych w zależności od lokalizacji. Jęczmień jary wyróżniają duże możliwości krzewienia i tworzenia dodatkowych pędów, nawet w przypadku przemarznięcia, dlatego optymalny termin siewu to okres od 20 marca do 10 kwietnia.

W środkowo-zachodniej części kraju wysiew jęczmienia jarego można rozpocząć już w połowie marca, w centralnej Polsce termin siewu przypada na trzecią dekadę marca, natomiast dla części południowej i południowo-wschodniej na przełom marca i kwietnia. Opóźnienie siewu jęczmienia ozimego zmniejsza krzewienie, co jest szczególnie widoczne na słabszych glebach, a także zwiększa zawartość białka w ziarnie, co nie jest korzystne dla jęczmienia browarnego.

W ostatnich latach terminy siewu uległy przyspieszeniu, jednak nie należy rozpoczynać wysiewu pochopnie. Istotna jest temperatura gleby na głębokości 5 i 10 cm, która nie zawsze będzie odpowiednia we wcześniejszym okresie. Jęczmień browarny wymaga temperatury gleby powyżej 3–4°C.

Jęczmień jary należy wysiewać na głębokości 3 cm, w rozstawie rzędów 13–15 cm. Norma wysiewu jęczmienia jarego zależy od terminu oraz zasobności gleby w składniki pokarmowe. Obsada zazwyczaj mieści się w przedziale 110–180 kg/ha, jednak przy wczesnym wysiewie można ją obniżyć, ponieważ wcześniej wysiany jęczmień jary lepiej wykorzystuje zasoby wodne gleby. Przy słabszych warunkach glebowych oraz opóźnionym terminie siewu obsadę należy zwiększyć.

Jęczmień jary powinien być wysiewany na glebach kompleksu pszennego dobrego i bardzo dobrego o dobrym napowietrzeniu. Uprawa jęczmienia browarnego wymaga lepszej jakości gleb, niż w przypadku jęczmienia na paszę.

Jęczmień jary osiąga najlepsze wyniki na glebach gliniastych, lessowych i pylastych. Dobrze wschodzi na glebach lżejszych o zwięzłym podłożu. Odczyn pH gleby jest bardzo ważnym czynnikiem przy uprawie jęczmienia jarego. Powinien wynosić ok. 6,0–6,5, przy czym istotny jest jego monitoring. Przed przedplonem jęczmienia jarego warto wykonać zabieg wapnowania, który wspomoże regulację odczynu gleby.

Jęczmień jary, ze względu na słabo rozwinięty system korzeniowy, ma duże wymagania glebowe. Ich zapewnienie wiąże się z nawożeniem, które powinno być odpowiednio dopasowane do zasobności gleb w składniki pokarmowe.

Na początku wegetacji istotne jest wsparcie rozwoju systemu korzeniowego jęczmienia, które zapewnić może nawożenie fosforem. Na późniejszych etapach rozwoju nawożenie jęczmienia jarego fosforem wpływa pozytywnie na kształtowanie ziarna. Potas jest kolejnym istotnym mikroelementem, którego rolą jest wspomaganie jęczmienia jarego w walce z patogenami.

Nawożenie jęczmienia jarego azotem powinno być odpowiednio zbilansowane, ponieważ jego nadmiar może powodować wyleganie. Jęczmień przeznaczony na paszę należy nawozić azotem w dwóch podzielonych dawkach – przedsiewnie i w fazie kwitnienia, natomiast jęczmień browarny powinno się nawozić jedynie przed siewem, ponieważ w późniejszych etapach azot powoduje wzrost zawartości białka.

Zbiór jęczmienia jarego zazwyczaj przypada na koniec lipca. Ziarno powinno mieć wtedy wilgotność około 14%, aby nie ulec uszkodzeniu. Wilgotność ziarna podczas przechowywania powinna być nieco niższa – na poziomie 11–12%, aby magazynowanie było bezpieczne dla plonów.

Nasiona warto kupować w specjalistycznych sklepach od znanych producentów. Zakup jęczmienia kwalifikowanego daje pewność, że materiał siewny jest sprawdzony i dopasowany do panujących warunków. Jest to również gwarancja konkretnych cech jęczmienia jarego, a także plonowania na określonym poziomie.

Concerto

Jęczmień Concerto to odmiana najwyższej jakości browarnej o stabilnym plonowaniu. Odmianę charakteryzuje średnio wczesny termin kłoszenia i dojrzewania oraz szybki i równomierny wzrost początkowy. Jęczmień Concerto wyróżnia również bardzo dobra odporność na wyleganie.

LG Andante

LG Andante to pastewna odmiana jęczmienia jarego. Jest jedną z najplenniejszych odmian pastewnych jęczmienia. Wyróżnia ją bardzo dobry profil zdrowotnościowy oraz dobra odporność na wyleganie.

LG Belcanto

LG Belcanto to jęczmień browarny zarejestrowany w Polsce w 2022 roku. Jego głównymi zaletami są wysoki potencjał i stabilność plonowania, a także całkowita odporność na mączniaka prawdziwego, dzięki genowi Mlo. Jęczmień LG Belcanto wyróżnia również wysoka zdrowotność, bardzo dobre krzewienie oraz dobra odporność na wyleganie.

LG Diablo

Browarny jęczmień jary LG Diablo charakteryzuje się bardzo dobrą odpornością na wyleganie oraz bardzo dobrym krzewieniem, co przekłada się na doskonałą plenność. Termin kłoszenia i dojrzewania odmiany jest średnio późny.

LG Flamenco

LG Flamenco to jęczmień browarny całkowicie odporny na mączniaka prawdziwego, dzięki genowi Mlo. Plenność odmiany utrzymuje się na wysokim poziomie. LG Flamenco wyróżnia odporność na wyleganie oraz bardzo dobre krzewienie.

LG Rumba

Odmiana jęczmienia LG Rumba ma całkowitą odporność na mączniaka prawdziwego oraz wysoką tolerancję na rdzę jęczmienia. Bardzo wysoka odporność na wyleganie oraz bardzo dobre krzewienie to nie jedyne zalety.

Materiał siewny jęczmienia jarego od Limagrain jest kwalifikowany, co oznacza, że musi spełniać określone normy. Dostępne w ofercie odmiany cechują się wysoką odpornością na choroby – niektóre posiadają gen odporności Mlo na mączniaka prawdziwego. Są również dostosowane do występujących rodzajów gleb. Kwalifikowany materiał siewny jęczmienia jarego pozwala również na dobór idealnie dopasowanej odmiany, zapewniając określone cechy.

• Benedycka, Z., Kozikowski, A. (1996). Wrażliwość wybranych odmian jęczmienia jarego na zwiększona koncentracje boru w glebie. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 434(1), 37-42.
• Benedycka, Z., Kozikowski, A. (1996). Współdziałanie boru z magnezem w nawożeniu wybranych odmian jęczmienia jarego. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 434(1), 111-115.
• Kwiatkowski, C. (2004). Wpływ międzyplonu na plonowanie i zachwaszczenie jęczmienia jarego uprawianego w monokulturze. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E. Agricultura, 59(2), 809-815.
• Kwiatkowski, C., Wesołowski, M., Stępień, A. (2004). Bioróżnorodność chwastów w trzech odmianach jęczmienia jarego uprawianych w siedmioletniej monokulturze i zmianowaniu. Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura, 3(2).
• Noworolnik, K. , Wirkijowska, A., Rzedzicki, Z. (2013). Znaczenie błonnika pokarmowego w diecie oraz jego zawartość w ziarnie jęczmienia jarego w zależności od odmian i gęstości siewu. Fragmenta Agronomica, 30(3), 132-139.
• Noworolnik, K., Leszczyńska, D. (2002). Porównanie reakcji odmian jęczmienia jarego na poziom nawożenia azotem. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 221, 67-72.
• Oleksiak, T., Mańkowski, D. R. (2007). Stabilność plonowania i zdolność adaptacyjna odmian jęczmienia jarego do warunków Polski. Biul. IHAR, 246, 45-54.
• Pawłowski, F., Wesołowski, M. (1988). Rola odmiany oraz poziomu agrotechniki w plonowaniu jęczmienia jarego w monokulturze. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 331.
• Wesołowski, M., Jędruszczak, M. (1997). Przydatność niektórych odmian jęczmienia jarego do uprawy w monokulturze. Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura, (64), 193-197.
• Wróbel, E. (1993). Wpływ nawożenia azotem na plonowanie i jakość białka ziarna jęczmienia jarego i owsa uprawianych na paszę. Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura, (56, Suppl. B), 52.