Od czego zależy zimotrwałość rzepaku?
Zimotrwałość rzepaku ozimego to zdolność roślin do przezimowania, czyli przetrwania okresu zimy, która uwzględnia ogół czynników atmosferycznych występujących o tej porze roku – zarówno mrozy, jak i wysokie amplitudy temperatur, wilgotność, wiatr, występowanie okrywy śnieżnej lub jej brak. Zimotrwałość zależy od czynników biotycznych i abiotycznych, do których zaliczyć można zarówno cechy odmianowe, jak i stresy środowiskowe oraz wpływ agrotechniki.
Mrozoodporność rzepaku to jedna z kluczowych cech odmiany warunkująca jej dobre przezimowanie. Mrozoodporność to wytrzymałość rośliny na niskie temperatury i jest ważną składową zimotrwałości.
Czy opóźniony siew obniża mrozoodporność rzepaku?
Zbyt późny siew obniża mrozoodporność rzepaku, ponieważ skraca okres jesiennej wegetacji. W wyniku tego rośliny mają mniej czasu na prawidłowy rozwój przed zimą. W efekcie mogą nie zdążyć wykształcić odpowiednio silnego systemu korzeniowego z grubą szyjką korzeniową oraz rozety zbudowanej z 8–12 liści. A są to czynniki kluczowe dla dobrego przezimowania i odporności na mróz. Słabiej rozwinięte rośliny są bardziej narażone na uszkodzenia mrozowe, szczególnie w przypadku surowej lub bezśnieżnej zimy.
Wpływ nawożenia na zimotrwałość rzepaku
Zimotrwałość rzepaku zależy w dużym stopniu od agrotechniki. Konkretnie chodzi o odpowiednie zbilansowanie makroelementów, czyli fosforu, potasu i azotu. Fosfor i potas odgrywają kluczową rolę w poprawie zimotrwałości rzepaku. Fosfor wspiera rozwój systemu korzeniowego, który jest fundamentem dobrej odporności na mróz, natomiast potas reguluje gospodarkę wodną rośliny i zagęszcza sok komórkowy, co zwiększa mrozoodporność. Ponadto odporność rzepaku na mróz i inne stresy można poprawić, stosując nawożenie magnezem i siarką.
Tymczasem azot, pomimo tego, że jest niezbędny do wzrostu i rozwoju roślin, stosowany w nadmiarze jesienią osłabia zimotrwałość rzepaku. Dotyczy to zwłaszcza saletry. Nadmierne nawożenie azotem skutkuje nadmiernym uwodnieniem tkanek i wydłużeniem okresu wzrostu. A to zwiększa podatność roślin na uszkodzenia mrozowe. Dlatego jesienne nawożenie azotem powinno być umiarkowane i ściśle dostosowane do potrzeb pokarmowych roślin.
Jak zwiększyć zimotrwałość rzepaku?
Aby zwiększyć zimotrwałość rzepaku, należy stosować kompleksowe działania agrotechniczne i ochronne, które przygotują rośliny do zimy oraz poprawią ich zdolność do przezimowania:
Wybór materiału siewnego o wysokiej mrozoodporności, który został wyselekcjonowany w procesie hodowli i przystosowany do uprawy i rozwoju w surowych warunkach klimatycznych.
Optymalny termin i gęstość siewu pozwala roślinom dobrze się rozwinąć przed zimą i osiągnąć fazę 8–12 liści w rozecie, co zwiększa odporność na mróz.
Zbilansowane nawożenie jesienią powinno zawierać dobrze przyswajalne formy fosforu i potasu, które wesprą rozwój systemu korzeniowego i zagęszczą sok komórkowy. Należy unikać stosowania azotu w formie saletrzanej jesienią, ponieważ powoduje nadmierny wzrost i rozhartowanie roślin. Ponadto mikroelementy takie jak bor, mangan, molibden, miedź, cynk i żelazo poprawiają metabolizm, rozwój i odporność roślin.
Regulacja pokroju roślin poprzez stosowanie fungicydów z grupy triazoli, które chronią przed chorobami grzybowymi osłabiającymi rozwój oraz działają jako regulatory wzrostu, skracając i wzmacniając pędy.
Ponadto zwiększeniu zimotrwałości rzepaku sprzyja równomierny spadek temperatur, który ułatwia hartowanie roślin. Ponadto rzepak lepiej zimuje pod pokrywą śnieżną o grubości co najmniej 3–5 cm, który izoluje rośliny od silnych mrozów i wysuszających wiatrów.
Natomiast po zimie warto szybko zastosować nawożenie azotem i siarką, które wspomagają regenerację roślin, przy jednoczesnym uzupełnieniu fosforu i potasu dla lepszego startu wegetacji.
Czy odmiana rzepaku decyduje o jego zimotrwałości?
Wybór odmiany o wysokiej mrozoodporności, która jest dostosowana do lokalnych warunków klimatyczno-glebowych, jest jednym z najważniejszych czynników determinujących dobre przezimowanie roślin. Wyższą mrozoodpornością zazwyczaj charakteryzują się odmiany populacyjne, które w trudnych warunkach mogą dać stabilniejszy plon niż odmiany mieszańcowe (hybrydowe). Najnowsza genetyka oraz ciągły postęp hodowlany i selekcja odmian pod względem dostosowania do uprawy w warunkach lokalnych powoduje to, że odmiany hybrydowe charakteryzują się równie wysoką mrozoodpornością. Zawsze jednak należy unikać błędów agrotechnicznych i bezwzględnie przestrzegać właściwych terminów siewu.
Odmiany rzepaku o zwiększonej mrozoodporności
Wybierając odmiany rzepaku, które mają wysoką mrozoodporność, warto zajrzeć do oferty firmy Limagrain. Każdą z oferowanych przez firmę odmian została starannie wyselekcjonowana i sprawdzona pod względem przydatności do uprawy w warunkach Polski, dzięki czemu zapewniają one dobre przezimowanie, a to jeden z kluczowych czynników warunkujących wysoki i stabilny plon nasion.