Jak rozpoznać i zwalczać szkodniki kukurydzy?

Stojak: 02.07.2025

Szkodniki kukurydzy mogą poważnie zagrozić plonom, a lista dostępnych środków do ich zwalczania jest ograniczona. Dodatkowym wyzwaniem są trudności techniczne przy oprysku w zaawansowanych fazach rozwoju kukurydzy. Wysokość roślin często bowiem przekracza możliwości standardowych opryskiwaczy. W takiej sytuacji kluczową rolę zaczynają odgrywać działania prewencyjne i integrowana ochrona roślin.

Jakie szkodniki w kukurydzy pojawiają się najczęściej?

Szkodniki stanowią istotne zagrożenie dla opłacalności uprawy kukurydzy. W warunkach klimatycznych Polski, kukurydza narażona jest na kilka grup szkodników. Najczęściej występujący szkodnik w kukurydzy to omacnica prosowianka, której larwy żerują na nadziemnych częściach roślin, powodując złamania łodyg i uszkodzenia kolb oraz otwierając wrota dla patogenów grzybowych. Równie groźna jest stonka kukurydziana – jej larwy niszczą system korzeniowy, co prowadzi do osłabienia i wylegania roślin, a chrząszcze żerują w kolbach, gdzie wyjadają miękkie ziarniaki.

Nie mniej istotne są drutowce (larwy sprężykowatych), które atakują siewki i kiełki, oraz mszyce i przędziorki – owady wysysające soki z liści i przenoszące choroby wirusowe. W początkowej fazie rozwoju kukurydzy szkodniki glebowe, takie jak pędraki i rolnice, również mogą wyrządzić znaczne szkody.

Znaczenie działań prewencyjnych w zwalczaniu szkodników kukurydzy

Ze względu na ograniczoną liczbę zarejestrowanych insektycydów na kukurydzę oraz trudności z wykonaniem oprysku w zaawansowanych fazach wzrostu, profilaktyka zyskuje kluczowe znaczenie. Zabiegi agrotechniczne, pozwalają nie tylko ograniczyć występowanie szkodników w kukurydzy, ale też zmniejszyć presję na środowisko.

Do najważniejszych metod prewencyjnych należą: wybór odpowiedniej odmiany kukurydzy, odpowiedni płodozmian ograniczający populacje szkodników kukurydzy związanych z monokulturą, dokładne rozdrabnianie i przyoranie resztek pożniwnych – szczególnie po kukurydzy ziarnowej – oraz głęboka orka zimowa, która niszczy zimujące stadia larwalne. 

szkodnik kukurydzy - omacnica prosowianka

Omacnica prosowianka w kukurydzy

Omacnica w kukurydzy to jedno z największych zagrożeń dla tej uprawy. Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis), to motyl nocny, którego larwy powodują znaczne uszkodzenia – od liści, przez łodygi, aż po kolby. Tunele drążone przez larwy wewnątrz roślin osłabiają ich konstrukcję i zwiększają podatność wyleganie oraz choroby, co wpływa negatywnie na jakość i wielkość plonów.

Skuteczne zwalczanie omacnicy prosowianki w kukurydzy wymaga zintegrowanego podejścia. Podstawą są wyżej wspomniane praktyki agrotechniczne, takie jak niszczenie resztek pożniwnych i unikanie uprawiania kukurydzy w monokulturze. Głębsza orka zimowa sprzyja redukcji populacji larw omacnicy prosowianki w zimujących w łodygach.

W przypadku wysokiego zagrożenia dopuszcza się zastosowanie insektycydów na kukurydzę. Skuteczność takich zabiegów zależy jednak od ich właściwego terminu – preparaty powinny być aplikowane tuż po wylęgu larw, zanim zdążą wniknąć do wnętrza roślin. Dlatego monitoring populacji szkodnika w kukurydzy, np. za pomocą pułapek feromonowych, jest nieodzownym elementem strategii chemicznej.

Jak zwalczyć drutowca w kukurydzy?

Drutowce, czyli larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych, stanowią poważne zagrożenie dla młodych roślin kukurydzy. Żerując na kiełkach i korzeniach, mogą powodować przerzedzenia w łanie i nierównomierne wschody, co przekłada się na obniżenie plonowania. Ich obecność jest szczególnie niebezpieczna na glebach organicznych i stanowiskach o dużym udziale roślin okopowych w płodozmianie.

Zwalczanie drutowców powinno rozpocząć się od starannego planowania uprawy. W pierwszej kolejności warto zastosować zaprawianie nasion specjalistycznymi środkami owadobójczymi o działaniu doglebowym. Zabiegi te zabezpieczają młode rośliny w najbardziej wrażliwym okresie wschodów. Uzupełnieniem może być aplikacja insektycydów na kukurydzę bezpośrednio do gleby.

Ochronę warto wzmacniać przez działania ograniczające liczebność szkodników w kukurydzy w dłuższej perspektywie – unikanie upraw w monokulturze, systematyczne odchwaszczanie, a także monitorowanie historycznej presji drutowców na danym stanowisku pomagają podejmować lepiej uzasadnione decyzje ochronne.

Insektycydy na kukurydzę

Insektycydy na kukurydzę odgrywają istotną rolę w ochronie roślin przed szkodnikami, których obecność może znacząco obniżyć plon i jakość uprawy. W ochronie kukurydzy kluczowe znaczenie ma dobór substancji czynnej, która działa skutecznie na konkretny gatunek szkodnika kukurydzy i jednocześnie jest dopuszczona do stosowania w tej uprawie. Do najczęściej stosowanych substancji czynnych należą:

  • Lambda-cyhalotryna, działająca kontaktowo i żołądkowo, szczególnie skuteczna przeciwko szkodnikom kukurydzy żerującym na powierzchni roślin;
  • Chlorantraniliprol, który oddziałuje na układ mięśniowy owadów, powodując ich paraliż i obumarcie;
  • Tebufenozyd, regulator wzrostu wpływający na procesy linienia larw.

Należy pamiętać o rotacji substancji czynnych oraz przestrzeganiu zaleceń dotyczących dawek i liczby zabiegów w sezonie. Praktyka ta pozwala zminimalizować ryzyko rozwoju odporności w populacjach szkodników i chroni pożyteczne organizmy środowiska.

Jaki jest najlepszy oprysk na kukurydzę?

Nie istnieje uniwersalny preparat, który można byłoby określić mianem „najlepszego” oprysku na kukurydzę. Skuteczność środka zależy bowiem od wielu czynników: konkretnego gatunku szkodnika, jego stadium rozwojowego, warunków pogodowych, a także możliwości technicznych gospodarstwa – w tym dostępu do sprzętu umożliwiającego wykonanie zabiegu w wysokim łanie.

W ochronie przed omacnicą prosowianką w kukurydzy najlepiej sprawdzają się insektycydy zawierające chlorantraniliprol, który działa na układ mięśniowy owadów, oraz tebufenozyd, będący regulatorem wzrostu larw. Substancje te pozwalają skutecznie ograniczyć populację szkodnika kukurydzy, o ile zastosowane zostaną we właściwym momencie – zazwyczaj na początku wylęgu larw. W przypadku występowania szkodników ssących, takich jak mszyce, skuteczne są związki z grupy pyretroidów, np. lambda-cyhalotryna, charakteryzujące się szybkim działaniem kontaktowym.

Wysokość roślin w fazie intensywnego wzrostu często uniemożliwia wykonanie oprysku konwencjonalnym opryskiwaczem polowym, dlatego planowanie ochrony powinno rozpocząć się już na etapie siewu i wczesnego rozwoju roślin. To wówczas należy przewidzieć potencjalne zagrożenia i – jeśli zachodzi taka potrzeba – zastosować zaprawy nasienne lub doglebowe środki ochrony roślin.

Szkodniki w kukurydzy – podsumowanie

Ochrona kukurydzy przed szkodnikami wymaga dziś podejścia kompleksowego. Wobec ograniczeń technicznych i prawnych w stosowaniu insektycydów na kukurydzę, działania prewencyjne nie są już dodatkiem, lecz fundamentem strategii ochrony. Rolnicy, którzy postawią na monitoring, profilaktykę i przemyślany dobór środków chemicznych, mają największe szanse na zdrowe, wysoko plonujące plantacje.